​⭕️چه مي‌شود که نعمت، نقمت مي‌شود؟
از ميان آيات نُه‌گانة 53 تا 61 سورة انفال از صفحة 184، آية نخست، به يک سنّت ثابت در نظام الهي اشاره مي‌کند.
و آن اين‌که: انسان، سازندة سرنوشت خودش مي‌باشد. يعني، کليد سعادت و شقاوت انسان، به دست خود انسان داده شده است. خود انسان است که خود را سعيد و خوشبخت مي‌سازد، و خود اوست که خود را شقيّ و بدبخت مي‌گرداند.

⭕️

اين، انسان است که مي‌تواند با نيّات و افکار و اخلاق و اعمالش، زمينه را براي نزول رحمات و برکات خدا فراهم کند. و هم، انسان است که مي‌تواند با افکار و اعمال و اخلاق خودش، زمينه را براي زوال نعمت و رحمت فراهم کند.⭕️
مي‌تواند نقمت را تبديل به نعمت‌کند، و نيز مي‌تواند نعمت را تبديل به نقمت گرداند.

: آري؛ ساختار وجود انسان عجيب است و در عين حال که مخلوق است، مختار است.
چون مخلوق، يعني همه چيزش در قبضة خالق است و از خود هيچ و پوچ و ذاتاً عدم است و مدد، لحظه به لحظه، از خالق به او مي‌رسد.

ولي در عين حال، همين انسان، مختار است.
و⭕️اين شاهکار خلقت است که انسان، هم موجودي است مخلوق، يعني اختيارش به دست ديگري است و يک نفس هم از خود ندارد،

و هم موجودي است مختار، که مي‌تواند «مُغَيِّر نعمت» شود.⭕️

لذا آية 53 مي‌فرمايد:
«ذلِکَ بِأنَّ الله لَم يَکُ مُغَيِّراً نِعمَهً أنعَمَها عَلي قَومٍ، حَتّي يُغَيِّروا ما بِأنفُسِهِم»؛

⭕️«هيچ ممکن نيست خداوند، نعمتي را که به کساني داده است از آنها بگيرد، مگر اين‌که خودشان زمينه را براي تغيير نعمت فراهم بياورند».
يعني، خود انسان، اساس کار است و او باعث مي‌شود که خداوند، نعمت‌ها را تغيير داده و تبديل به نقمت کند.⭕️
حتّي «لَم يَکُ» هم تعبير شده. يعني، «هيچ ممکن نيست خدا از غير اين طريق عمل کند و بي‌جهت تغيير نعمت دهد».

: دربارة اين مطلب، دو آيه داريم: يکي، در سورة رعد. و ديگري هم، همين آيه.
در سورة رعد، عمومي‌تر صحبت شده:
إنَّ الله لا يُغَيِّرُ ما بِقَومٍ، حَتّي يُغَيِّروا ما بِأنفُسِهِم؛

خداوند، اوضاع زندگي هيچ قومي را تغيير نمي‌دهد، مگر اين‌که خودشان وضع روحي و باطني خودشان را تغيير دهند.
اين آيه، نشان عامّي دارد. يعني،⭕️وضع روحي مردم، هم نقمت را تبديل به نعمت مي‌کند، هم نعمت را تبديل به نقمت.⭕️
امّا آية مورد بحث از سورة انفال، فقط دربارة نعمت است.

⭕️

و مي‌شود گفت که اين‌آيه خاصّ است در مقابل آن‌عام. مي‌فرمايد: «اصلاً هيچ ممکن نيست که: خدا، بي‌حساب به کسي نعمت دهد، يا بي‌حساب به کسي بلا دهد».⭕️

⭕️امام صادق(ع) مي‌فرمايد:
إنَّ الله، عَزَّ وَ جَلّ، قَضي قَضاءً حَتمِيّا؛

خداوند، اين مطلب را به طور قضا و قدرِ حتمي، مقرّر فرموده که:
لا يُنعِمُ عَلَي العَبد بِنِعمَهٍ فَيَسلُبُها إيّاه، حَتّي يُحدِثُ العَبد ذَنباً يَستَحِقُّ بِذلِکَ اَلنِّقمَهَ؛

اگر به بنده‌اي نعمتي داده باشد، از او نمي‌گيرد، مگر اين‌که آن بنده، گناهي را مرتکب شود که مستحِقّ سلب نعمت گردد.⭕️

: امام اميرالمؤمنين(ع) نيز، قسم ياد کرده است که:
وَ أيمُ الله، ما کانَ قَومٌ قَطُّ في غَضِّ نِعمَهٍ مِن عَيش فَزالَ عَنهُم، إلاّ بِذُنوبٍ اِجتَرَحوها، لأنَّ الله لَيسَ بِظَلاّمٍ لِلعَبيد؛⭕️

به خدا قسم، هيچ جمعيّتي غرق در نعمت نبودند که نعمت از آنها زايل شده باشد، مگر به‌خاطر گناهاني‌که مرتکب شدند، و ارتکاب آن گناهان باعث شد آن نعمت را خدا از آنها سلب کرد، چه آن‌که خدا بر بندگانش ستم نمي‌کند.
اين سوگند امام معصوم است؛ نعمت‌ها تبديل به نقمت نمي‌شود مگر اين‌که نيّت‌ها تغيير کند؛⭕️